Av. Banu KÖK DUMAN tarafından gönderildi.
Kişi veya kişilerin akıl teriyle ortaya koydukları film, müzik, kitap, tablo ve diğer sanat eserlerinin, eser sahibi veya sahipleri dışında kullanılması ve kopyalanmasına karşı hukuki koruma sağlayan fikri mülkiyet hakkıdır.
Hukuki Dayanak ve Emsal Karar
FSEK md.1/B-a: ‘’Eser: Sahibinin hususiyetini taşıyan ve ilim ve edebiyat, musiki, güzel sanatlar veya sinema eserleri olarak sayılan her nevi fikir ve sanat mahsullerini,’’
Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 2021/4779 E. ve 2022/9214 K. sayılı kararı: ‘’Dava, davalı gerçek kişilerin yapımcısı olduğu, diğer davalı TRT’de gösterime giren TV dizisinde senaryo eserinden doğan telif haklarının ihlali iddiasına dayalı tazminat istemine ilişkindir. Somut olayda, davacı ile davalı dizi yapımcısı gerçek kişiler arasında dizi başı ücret alımı konusunda anlaşma yapıldığı ancak yapımcının senaryo eseri sahibine eserden doğan sözleşme konusu mali haklarını ödemediği anlaşılmaktadır. Davalı TRT’nın temyiz istemi yönünden bakıldığında, davacının senaryo eserinden doğan mali hakları konusunda yapımcılarla sözleşme yaptığı ancak sözleşme bedelini tahsil edemediği, davalı TRT’nin ise yapımcılarla sözleşme yaptığı ve sözleşmede her türlü telif hakkı ihlallerinin yapımcılarla tekeffül edildiği, sözleşme bedelini de yapımcılara ödediği, senarist ile yapımcı arasındaki sözleşmenin varlığı karşısında davalı TRT’nin anılan senaryoyu konu alan diziyi TV’de gösterime sunmasının telif hakkı ihlali niteliğinde olmadığı ve sözleşmenin tarafı olmadığı için senaryo bedelinden de sorumlu olmadığı halde, davanın TRT yönünden reddi gerekir.’’
Telif Hakkı Kapsamındaki Haklar
Eserin telif haklarını alan eser sahibinin Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereğince manevi ve mali haklara sahiptir.
Manevi haklar: umuma arz etme, yayma, adın belirtilmesi, eserde değişiklik yapılmasını menetme.
Mali haklar: işleme hakkı, çoğaltma hakkı, yayma hakkı, temsil hakkı, işaret hakkı, ses ve/veya görüntü nakline yarayan araçlarla umuma iletim hakkı, pay ve takip hakkı.
Yetkili Merci ve Süresi
Bir eserin telif haklarını almak isteyen eser sahibi, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı Telif Hakları ve Sinema Genel Müdürlüğü’ne başvuru yapması gerekmektedir.
Eser sahibinin gerçek kişi olması halinde eser sahibinin ömrü boyunca korunmakla birlikte eser sahibinin vefatından itibaren 70 (yetmiş) yıl boyunca koruma devam eder. Eğer eser sahibi tüzel kişi ise eserin kamuya arz edilmesinden itibaren 70 yıl boyunca korunur.
Yargı Yolu
Eser sahibine tanınan mali ve manevi hakların ihlal edilmesi halinde hukuki ve cezai yollara başvurulabilir.
Hukuken açılabilecek davalar: tecavüzün ref’i davası, tecavüzün meni davası, maddi ve manevi tazminat davası ve temin edilen karın devri davası açılabilir.
Cezai olarak ise FSEK md.71 ve devamındaki düzenlemelerde mali, manevi ve bağlantılı hakların ihlal edilmesi halinde verilmesi öngörülen adli para cezası ve hapis cezaları düzenlenmiştir. Hakkı ihlal edilen eser sahibi suç duyurusunda bulunarak failin ceza almasını sağlayabilir.
Görevli ve Yetkili Mahkeme
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’ndan kaynaklanan hukuk davalarında Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi görevlidir. Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi bulunmayan yargı çevresinde Asliye Ticaret veya Asliye Hukuk Mahkemeleri görevlidir.
Yetkili mahkeme genel yetkili mahkeme olan davalının ikametgâh adresi mahkemesidir. Tecavüzün ref’i ve tecavüzün meni davalarında eser sahibinin ikamet ettiği yer mahkemesi, haksız fiil bulunması halinde ise zararın meydana geldiği yer mahkemesi yetkilidir.